by Người dân ở U Minh Hạ cho rằng việc chôn xác người chết ngay bên ngách nhà mình là để được nhìn thấy người chết hằng ngày.
Ở những ngôi làng trong vùng lõi vườn quốc gia U Minh Hạ (huyện Trần Văn Thời, Cà Mau) người dân chỉ chôn người chết ngay sát ngách hoặc ngay trong nhà mình. Bởi nếu chôn bên ngoài họ lo sợ bị thú dữ moi xác người và ăn luôn xác.
Ông Hai Năm, 81 tuổi bồi hồi kể: “Ở cái xứ này, trước kia đất đai mênh mông. Có nhà sở hữu hàng trăm ha đất là chuyện bình thường. Mấy chục năm trước, cả khu vườn quốc gia U Minh Hạ này rừng rú hoang vu, thú rừng nhiều vô kể. Người ta muốn bắt một loại hươu, nai, mang, hoẵng dễ như bắt con gà trong chuồng bây giờ thôi. Cứ vào rừng nửa buổi là có thú mang về ăn thịt ngay. Nhưng dần dà rồi thú cũng ít đi".
Trong các loài thú rừng thì để lại nỗi khiếp sợ lớn nhất cho người dân U Minh Hạ là hổ và lợn rừng. Không phải hãi hùng bởi sự hung dữ của hai loài này mà hãi hùng vì chúng rất thích ăn xác thối, nhất là xác người. Theo những người dân U Minh Hạ, ở đây cũng có nghĩa trang đàng hoàng nhưng chôn xác ngay trong nhà hoặc sát ngách nhà mình đã thành thói quen cố hữu của mỗi gia đình từ rất lâu.
Lý giải về điều này, ông Chín Tùng chỉ tay về phía vùng lõi rừng U Minh Hạ thổn thức kể: “Xưa, dân ở U Minh Hạ này nghèo lắm. Đa số đều dựa vào rừng ruộng đánh bắt các loại cá, thú mà ăn thôi, chứ chưa có các biện pháp canh tác như bây giờ. Người dân lại sống đơn giản nên suy nghĩ về người chết cũng đơn giản. Chết không cần chôn trong các quan tài mà chỉ cần quấn chiếu hoặc bó trong những cây rang, cây nứa thế là xong".
 |
| Người dân U Minh Hạ có thói quen chôn người chết ngay trong khuôn viên nhà mình. |
Ý nghĩ và suy đoán của ông Chín Tùng chưa kịp định hình thì mấy ngày sau, một ngôi mộ khác lại cũng bị bới tung lên, nhưng cái xác lần này không bị đánh cắp hết, chỉ bị xé mất một nửa. Ông Tùng kể: “Đến lúc này thì có thể đoán chính xác đó là thú cướp xác rồi. Chúng ăn mất hai cánh tay và gần hết phần ngực của xác vừa chôn cất. Mấy ngày sau đó, chúng tôi có ý định sẽ đối chọi với chúng, sẽ cài bẫy để bắt hổ và lợn rừng. Nhưng chúng nhiều quá, bẫy không kịp mà con nào cũng thích ăn xác người”.
Vẫn không từ bỏ ý định sẽ hù cho các loại thú ham xác người kia khiếp hãi, những ngày sau đó, nhiều đêm trắng dân làng U Minh Hạ thắp đuốc đi thành đoàn vào rừng săn bắn. Nhưng kết quả không như mong muốn nên họ quyết định chôn người chết ngay gần nhà.
Bảo thủ như ông Nam Hùng cũng phải thừa nhận: “Ban đầu tôi chẳng tin là không có biện pháp để trị bọn chúng (hổ và lợn rừng). Nhưng rồi thấy mệt mỏi quá, mà hở ra là mất xác như chơi. Ngày đó lợn rừng cũng như hổ rất táo tợn, người đứng cách xa vài chục mét cũng không khiến chúng sợ”.
Giờ đây các loài hổ không còn nhiều nữa nhưng kỳ lạ là những người dân ở U Minh Hạ vẫn kiên quyết không muốn thay đổi thói quen chôn xác người chết ngay bên ngách nhà mình.
Ông Nguyễn Văn Đã (biệt danh là Hai Tây) là một trong những người giữ nhiều câu chuyện và niềm tin kỳ lạ ở xứ U Minh Hạ này tâm sự: “Năm nay tôi đã ngoài 90 tuổi rồi. Ở xứ này chẳng có câu chuyện nào mà tôi không biết cả. Xưa, thú cướp xác người nhiều. Bây giờ thì có thể nó đã biết sợ người và cũng không còn nhiều nữa".
Với lại như loài hổ cũng đã được đưa vào danh sách cấm săn bắn nên không ai dám bắn nó nữa. Nhưng thói quen chôn xác ngay ngách nhà đã ăn sâu vào tiềm thức của người dân rồi nên họ không muốn thay đổi. Có người còn bảo với tôi, chôn ở ngách nhà để hương khói cho dễ. Có lần tôi vận động đưa ra cách xa nhà mình để an táng nhưng không ai chịu cả”.
Chính nhà ông Đã cũng chôn người thân của mình ở ngay ngách nhà. Cũng như ông Đã, ông Tám Nổi khăng khăng: “Thói quen này không bỏ được đâu. Chôn ở rừng là mất xác ngay đấy. Ở ngoài Bắc thì đất chật nên phải lập nghĩa trang và chia phần cho nhau, chứ ở đây đất mênh mông, chôn ngay nhà mình cho tiện. Hai năm trước thôi, tôi vẫn còn thấy mấy con lợn rừng lảng vảng quanh làng đấy nên làm sao mà chôn ở nghĩa địa được".
Ông kể, có lần ông chôn người em bị tai nạn cách xa nhà quá, suýt bị heo rừng moi lên ăn mất. Đêm đó, ông cứ trằn trọc, không tài nào ngủ được, cứ có cảm giác thấy như em trai về trách. Sau đó, ông phải nhang khói mãi và chuyển mộ về bên ngách nhà này mới hết ngủ mơ. Từ đó trở đi ngày nào, gia đình ông cũng thắp hương cho ngôi mộ này.
Ông Nguyễn Văn Đã chia sẻ, trước đây Ngô Đình Diệm và chế độ Ngụy quyền đã thất bại trong việc thiết lập ấp chiến lược và dồn dân cũng chính bởi thói quen chôn xác người thân ngay ngách nhà. Ông Đã nhớ lại: “Ở xứ U Minh Hạ này ai cũng chỉ thích tôn sùng và thờ cúng tổ tiên, rất ít người theo tôn giáo khác. Họ giữ mồ mả của người thân như giữ gìn chính bản thân của mình vậy".
Thế nên, khi ngụy quân thành lập các ấp chiến lược và đến hù dọa, lôi kéo dân đến đó nhưng họ nhất quyết không đi. Bởi nếu đi nghĩa là phải bỏ lại mồ mả người thân. Cuộc đấu tranh khốc liệt đến đâu ngụy quân cũng không thể làm thay đổi được ý chí và niềm tin này của người dân. Quân ngụy điên cuồng còn tính đến nước bốc những ngôi mộ này đến ấp chiến lược mới, nhưng như thế càng làm tăng ý chí chiến đấu của người dân hơn. Cuối cùng, chúng cũng đành phải bó tay và thất bại ý đồ xấu của mình.
Ngày nào cũng dọn dẹp và thắp hương lên mộ mẹ mình, bà Chín Thủy tâm sự rằng: “Cũng có người nói chôn cất ngay ngách nhà thế này là ô nhiễm nhưng chúng tôi lại không sợ lắm với điều đó vì cảm giác được gần gũi người thân mạnh mẽ hơn nhiều. Hơn nữa bây giờ chúng tôi đều chôn trong các ngôi mộ xây bằng xi măng nên có lẽ cũng không sao cả. Người thân ở ngay ngách nhà sẽ cho mình cảm giác như đang được phù hộ và bảo vệ”.
Những ngôi mộ người chết thường gợi cho ta cảm giác sợ hãi và lạnh lẽo. Đặc biệt nhiều người lạ đi qua các ngôi làng ở U Minh Hạ cũng ái ngại vì điều này. Anh Trần Văn Thực, một giáo viên ở U Minh Hạ, cho biết: “Tôi không phải dân ở đây nên những ngày đầu đến thuê nhà để công tác thấy cảnh bước ra khỏi nhà là gặp ngay mộ người chết cũng rất ngỡ ngàng. Có đêm không tài nào ngủ được vì cảm giác rờn rợn. Nhưng ở mãi rồi cũng thành quen. Với lại niềm tin ăn sâu vào tiềm thức người dân nơi đây nên khó thay đổi. Với người lạ thì thế nhưng với những người dân ở đây lại khác”.
Ông Hai Tây quả quyết: “Tôi tuổi già quá rồi nên cũng đã tính chuyện xây sẵn cho mình một ngôi mộ ngay trong gian nhà phụ phía dưới nhà bếp của mình đấy. Khi nào quy tiên thì con cháu sẽ bỏ vào đấy và xây nắp kín lại. Như thế hàng ngày vẫn được quây quần bên con cháu, linh hồn cũng sẽ bớt lạnh lẽo và cô đơn hơn”.
Bà Chín Thủy cho rằng: “Người lạ thấy mộ người chết bao quanh khu dân cư, hiện hữu bên những ngôi nhà thì sợ chứ chúng tôi quen rồi. Thế lại ấm cúng. Hàng ngày được nhìn thấy người chết và ngược lại các linh hồn cũng được chứng kiến sự thay đổi của con cháu, làng bản của mình”.
