by Đức Bà Đoan Huy Hoàng Thái Hậu Từ Cung,
Và Những Ngày Cuối Đời Của Bà
Bà Từ Cung Hoàng Thái Hậu, vợ vua Khải Định và cũng là mẹ vua Bảo Đại.
Bà tên thật Hoàng Thị Cúc.
Và Những Ngày Cuối Đời Của Bà
Bà Từ Cung Hoàng Thái Hậu, vợ vua Khải Định và cũng là mẹ vua Bảo Đại.
Bà tên thật Hoàng Thị Cúc.
Từ một cung nữ nghèo, xuất thân thường dân trở thành Hoàng Thái hậu triều Nguyễn, nhưng sau khi nhà Nguyễn suy vong, cuộc đời của Từ Cung Thái hậu cũng trải qua không ít sóng gió. Bà sống cô đơn và nghèo khó những năm tháng cuối đời, không có con cháu bên cạnh.
Đến lúc bà mất, con trai duy nhất của bà là Vua Bảo Đại và các cháu nội cũng không có mặt. Người còn lại duy nhất bên bà lúc đó là bà Lê Thị Dinh – người cung nữ trung thành nhất của Từ Cung Thái hậu. Nhưng theo như lời bà Lê Thị Dinh, thì đến tận lúc cuối đời, dù cuộc sống khó khăn, chật vật đến mấy, kể cả việc phải bán dần từng món đồ trang sức, thì Từ Cung Thái hậu vẫn làm tròn phận sự của mình với tổ tiên nhà Nguyễn.
Tấm lòng tận trung với nhà Nguyễn của Đức Từ Cung
Cuộc đời Từ Cung Thái hậu có một điều đặc biệt nhất đó là bà chưa từng rời khỏi Huế. Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp hay khi Tết Mậu Thân 1968, có những thời điểm bom đạn rung chuyển khắp cố đô Huế, không ít người hoảng sợ, phải sơ tán đến nơi an toàn, thì Từ Cung Thái hậu trước sau vẫn chỉ ở Huế. Bà nói: “Ta sinh ra ở đâu thì sẽ chết ở đó. Tổ tiên nhà Nguyễn còn ở Huế thì ta còn phải ở lại lo chuyện thờ cúng, chăm sóc lăng mộ các bậc tiền nhân. Nhà Nguyễn đã cho ta hưởng lộc cả đời. Ta có chết cũng chưa báo đáp hết được”.
Nhớ lại những ngày theo phục vụ Đức Từ những năm sau khi nhà Nguyễn suy sụp, bà Lê Thị Dinh nói: “Khi ra khỏi cung Diên Thọ về sống ở cung An Định, hay là khi bị Ngô Đình Diệm đuổi khỏi cung An Định, Từ Cung Thái hậu vẫn luôn mang theo bên mình tất cả những bảo vật của triều Nguyễn và cả những bộ y phục mà vua đã từng mặc trước đây.
Bộ y phục mà bà đã mặc thời bà còn ở trong cung Diên Thọ khi nhà Nguyễn chưa mất, bà cũng mang theo.
Bà giữ lại tất cả làm kỷ vật cho đến tận lúc chết.
Ngày xưa khi bà còn sống, tuần nào bà cũng sai tôi giặt hết mấy rương quần áo đó, phơi khô, rồi lại gấp gọn gàng để cất vào rương. Thỉnh thoảng bà đem những bộ quần áo đó ra ngắm và thở dài. Có lẽ lúc đó bà nhớ Vua Bảo Đại và đau lòng khi thấy triều Nguyễn không còn nữa....
Đức Từ Cung và vua Bảo Đại lúc còn nhỏ
Tôi theo phục vụ bao nhiêu năm bên Đức Từ, tôi thấu hiểu một điều: bà là người phụ nữ bất hạnh, vì cả đời bà không có phước phận được gần con cháu. Khi Vua Bảo Đại còn nhỏ thì bà Tiên Cung Hoàng hậu nuôi.
Đến lúc bà Tiên Cung mất, thì Vua Bảo Đại cũng đi học ở Pháp.
Sau này khi Bảo Đại trở về, lấy vợ, sinh được các hoàng tử, công chúa, Từ Cung Thái hậu có một thời gian vui vẻ bên con cháu, nhưng từ sau năm 1945, bà hầu như sống một mình, cô đơn, lạnh lẽo. Khi Vua Bảo Đại, Hoàng hậu Nam Phương, bà Thứ phi Mộng Điệp cùng các hoàng nam, hoàng nữ đều sang Pháp sống, thì Từ Cung Thái hậu hoàn toàn không còn cơ hội gặp lại con cháu mình nữa.
Bà sống như thế cho đến tận cuối đời, trong nỗi đau dằn vặt xa con, xa cháu...
